1. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ấu nhi

1.1. Giai đoạn dưới 1 tuổi

• Giai đoạn 0 - 3 tháng
  • Giật mình với những tiếng động bất ngờ.
  • Quay mặt về phía người nói.
  • Khóc thể hiện bé đang đói hay giận giữ.
  • Bắt đầu phát âm để thể hiện sự thích thú.
  • Thường xuyên phát âm để thể hiện lại giọng nói, âm thanh.
• Giai đoạn 4 - 6 tháng
  • Phát âm để thể hiện yêu cầu, mong muốn của mình.
  • Phát âm phản xạ lại khi nghe hát.
  • Phát âm khi ở một mình hay có người.
  • Phát âm thể hiện sự vui thích.
  • Phân biệt được giọng nói tức giận hay vui vẻ.
  • Ngừng khóc khi nghe có giọng nói.
• Bé 7 - 9 tháng
  • Lặp lại các âm tiết giống nhau như "ba ba", "ma ma".
  • Bắt đầu phát âm để trả lời khi được gọi tên.
  • Chơi nhiều trò hơn: Vỗ tay, ú òa.
  • Dừng hoạt động khi nghe gọi tên.
  • Có vẻ như đang hát.
  • Gọi để thu hút sự chú ý.
  • Biết dùng cử chỉ, ngôn ngữ để diễn đạt: Lắc đầu để nói "không", gật đầu,...
• Giai đoạn 10 - 12 tháng
  • Bập bẹ khoảng 4 âm tiết hay nhiều hơn, giống một câu ngắn mà không có từ thực sự.
  • Nói bập bẹ với người lớn có âm điệu.
  • Đưa đồ chơi cho người lớn khi nghe yêu cầu.
  • Làm theo một mệnh lệnh đơn giản như "đặt nó xuống".
  • Thể hiện hiểu các yêu cầu nghe được bằng cử chỉ của đầu, cơ thể.
  • Tăng chú ý vào lời nói trong một khoảng thời gian dài.
  • Nói một vài từ như bye bye, ba.
  • Bắt đầu nhận ra vật, hình ảnh qua gọi tên.
  • Dùng được âm bật nổ, âm mũi (p, b, d, m).

1.2. Giai đoạn từ 1 - 2 tuổi

• Giai đoạn 13 - 15 tháng
  • Dùng được 7 từ hoặc nhiều hơn.
  • Dùng giọng và cử chỉ để có được đồ vật mong muốn.
  • Tiếp tục líu ríu với nhiều từ đúng hơn.
  • Bắt chước các từ mới, nói gần các từ đơn.
  • Hát.
  • Hiểu được một số câu hỏi đơn giản: Ở đâu? Cái gì?
  • Nhận ra tên các bộ phận cơ thể: Mắt, tay, mũi, miệng,...
  • Thích thú với giai điệu.
  • Dùng nhiều phụ âm hơn (p, b, m, n, h)
• Giai đoạn 16 - 18 tháng
  • Nói được từ 20 từ đơn hoặc nhiều hơn.
  • Nói được nhiều từ có ý nghĩa.
  • Giảm cử chỉ, dùng lời nói nhiều hơn để giao tiếp.
  • Bắt chước các từ nghe thấy.
  • Hiểu được hơn 50 từ.
  • Nhận diện một số quần áo, đồ chơi, thức ăn.
  • Lấy được các đồ vật nằm trong tầm nhìn.
  • Phát âm hầu hết nguyên âm.
  • Phát âm các phụ âm (p, b, m, n, h).
• Giai đoạn 19 - 24 tháng
  • Vốn từ khoảng 200 - 300 từ.
  • Kết hợp 2 từ.
  • Bắt chước được câu khoảng 2 - 3 từ.
  • Thường xuyên có từ mới.
  • Bắt đầu dùng tên riêng khi nói về bản thân.
  • Dùng đại từ sở hữu (của con).
  • Có thể hỏi câu: Ở đâu? Cái gì đây?
  • Biết phối hợp các từ để tạo thành câu.
  • Câu đơn giản có động từ, danh từ, tính từ.
  • Cố gắng "kể chuyện" nhằm chuyển tải thông điệp.
  • Làm theo chỉ dẫn 2 bước đơn giản.
  • Phát âm (p, b, m, n, h, d)

1.3. Giai đoạn từ 2 - 3 tuổi

• Giai đoạn 25 - 30 tháng
  • Dùng câu 2 - 3 từ thường xuyên hơn.
  • Dùng danh từ riêng: Con, mẹ, bác, cô, dì,...
  • Sử dụng câu có 2 hay nhiều từ hơn (rửa tay, đi tắm, đi ngủ).
  • Bắt đầu gọi tên các màu cơ bản.
  • Lặp lại 2 số đếm, lặp lại các từ, các cụm từ.
  • Đọc được những bài thơ, bài hát yêu thích, nói được câu phủ định.
  • Phát âm (p, b, m, n, h, d, f).
• Giai đoạn 31 - 36 tháng
  • Vốn từ khoảng 900 từ.
  • Nói trọn câu ngắn dễ dàng (3 - 4 từ).
  • Trả lời đầy đủ họ và tên.
  • Bắt đầu dùng ngôn ngữ phức tạp hơn.
  • Đặt câu hỏi: Ai? Ở đâu? Cái gì? Vì sao?
  • Dùng đại từ xưng hô: Con, mẹ, cô ấy, bạn ấy...
  • Dùng từ và/bởi vì.
  • Sử dụng câu phủ định: Không, không có.
  • Dùng nhiều từ chỉ vị trí.
  • Hiểu khái niệm thời gian: Hôm nay, ngày mai..., hiểu cái nào không có ở đây.
  • Hiểu được 2 - 3 động từ mệnh lệnh trong một câu

1.4. Giai đoạn từ 3 - 4 tuổi

• Giai đoạn 37 - 42 tháng
  • Có thể nói rõ ràng.
  • Sử dụng câu nối với nhau.
  • Dùng từ: Vì, bởi vì.
  • Câu hỏi: Khi nào? Bao nhiêu? Tại sao?
  • Mô tả đồ vật dùng làm gì?
  • Có thể nghe câu chuyện 10 - 15 phút.
  • Hiểu các khái niệm khó như chất lượng, số lượng, chất liệu.
  • Hiểu khái niệm ngày, đêm, phân biệt các hoạt động khác nhau ở ngày và đêm.
  • Hiểu khái niệm đối lập như đầy/vơi, giống/khác,...
  • So sánh hơn, kém, cao hơn/thấp hơn,...
• Giai đoạn 43 - 48 tháng
  • Vốn từ khoảng 1500 từ.
  • Nói về bức tranh và câu chuyện sách.
  • Kể lại những trải nghiệm sự kiện đơn giản theo trình tự.
  • Hát lại những bài hát theo trí nhớ.
  • So sánh, suy luận.
  • Hỏi: Bao nhiêu? Như thế nào?
  • Trẻ biết sử dụng câu nói đùa, diễn những màn kịch ngắn.
  • Trả lời được các câu hỏi, đưa thêm thông tin.
  • Chuyển tải được ý tưởng, nói đúng ngữ pháp.
  • Chơi trò tưởng tượng tinh tế hơn.
  • Hiểu được trình tự sự kiện, ý nghĩa các từ nối, cấu trúc so sánh.
  • Thực hiện được hướng dẫn 4 bước.